Τα συναισθηματικά προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν στην ανάπτυξη ενός παιδιού έχουν πολλαπλές συνέπειες σε προσωπικό, διαπροσωπικό και σωματικό επίπεδο, επηρεάζοντας σημαντικά την λειτουργικότητα του. Αν δεν φροντιστούν εγκαίρως με κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση, υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να το δυσκολέψουν και στην ενήλικη ζωή του.
Σε κάθε ηλικιακή φάση της ανάπτυξης οι δυσκολίες ενός παιδιού μπορεί να έχουν διαφορετική έκφραση.
Προσχολική ηλικία: διαταραχές διατροφής, ύπνου, λόγου, συμπεριφοράς, επικοινωνίας, ψυχοσωματικές ασθένειες
Σχολική ηλικία: μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συγκέντρωσης, κατάθλιψη, δυσκολίες κοινωνικοποίησης, άγχος, ψυχοσωματικές ασθένειες
Εφηβεία: διαταραχές διατροφής, σχολική αποτυχία, διαταραχές ταυτότητας φύλου, άγχος, κατάθλιψη, διαταραχές διαγωγής, ψυχοσωματικές ασθένειες, χρήση ουσιών.
Συχνά δυσκολίες μέσα στην οικογένεια όπως διαζύγιο, πένθος, κακοποίηση μπορούν να έχουν συναισθηματικές επιπτώσεις στα παιδιά
Υπάρχουν διάφορες μορφές θεραπευτικής παρέμβασης για την αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών. Μία απ αυτές είναι η ψυχοθεραπεία ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης. Διαφέρει από τις υπόλοιπες, καθώς είναι μια διαδικασία που στοχεύει σε βαθιές και με διάρκεια αλλαγές. Σύμφωνα με την ψυχοδυναμική θεωρία και έρευνα οι εμπειρίες και οι σχέσεις που έχουμε από νωρίς στη ζωή μας, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε και στην μετέπειτα ζωή μας. Η ψυχοθεραπεία ψυχαναλυτικού τύπου αποσκοπεί στο να δώσει εξήγηση στα συμπτώματα και την συμπεριφορά του παιδιού και του εφήβου και κατά συνέπεια να το βοηθήσει να κατανοήσει τον εαυτό του, να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και να οργανώσει καλύτερα την προσωπικότητά του. Στόχος είναι η καταλληλότερη προσαρμογή και λειτουργία του παιδιού στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και η άντληση ικανοποίησης από τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Κάποιες από τις σημαντικότερες προυποθέσεις που χρειάζεται να υπάρχουν για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της ψυχοθεραπείας ψυχαναλυτικού τύπου είναι οι εξής:
-Διερεύνηση των αιτιών και των μορφών της δυσλειτουργίας στην ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου. Αυτή η διαδικασία γίνεται από διεπιστημονική ομάδα που απαρτίζεται από διάφορες ειδικότητες (παιδοψυχίατρος, ψυχολόγος, λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, ειδικός παιδαγωγός και οποιαδήποτε άλλη ιατρική ειδικότητα όπου αυτό κριθεί απαραίτητο) .Η διαδικασία αυτή μεταξύ άλλων οδηγεί και σε μια διάγνωση και σε κάποιες προτάσεις παρέμβασης μεταξύ των οποίων και η ψυχοθεραπεία, στις περιπτώσεις παιδιών όπου κρίνεται ως η καταλληλότερη παρέμβαση.
- Ενημέρωση της οικογένειας για το τι είναι η ψυχοθεραπεία και πως λειτουργεί και καθορισμός του πλαισίου (χώρος, χρόνος, υλικά, διακοπές). Γίνεται μια χωριστή συνάντηση με τους γονείς και τον θεραπευτή του παιδιού ώστε να συζητηθούν όλα τα παραπάνω ζητήματα.
- Σαφές αίτημα και επιθυμία τόσο από τους γονείς όσο κι από το παιδί για την θεραπεία. Είναι σημαντικό το παιδί να αποδεχθεί την θεραπεία ως βοήθεια σε μια δυσκολία που και το ίδιο αναγνωρίζει.
- Συνεργασία των γονιών σε σταθερή βάση με ειδικό εξειδικευμένο στην συμβουλευτική γονιών , ώστε να έχουν έναν δικό τους χώρο α)για να συζητήσουν και να σκεφτούν τις απορίες και τις ανησυχίες τους για το παιδί και την θεραπεία του και το πώς μπορεί να προέκυψαν οι δυσκολίες β) για να κατανοήσουν τις ανάγκες του παιδιού και τον τρόπο που σχετίζονται μαζί του γ) για να αναζητήσουν νέους τρόπους επικοινωνίας και συμπεριφοράς μέσα στην οικογένεια. Με την παράλληλη συνεργασία των γονιών, το παιδί νιώθει ότι η ευθύνη για τις δυσκολίες που υπάρχουν, μοιράζεται.
- Ρόλος του θεραπευτή και θεραπευτική διαδικασία
Η σχέση με τον θεραπευτή είναι ένα σημαντικό μέρος της θεραπείας. Αυτός προσφέρει έναν προσωπικό και ασφαλή χώρο εμπιστοσύνης στο παιδί, όπου εκεί αυτό μπορεί να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του , ώστε να κατανοήσει τις δυσκολίες του και να βρει λύσεις. Τα συμπτώματα του παιδιού αποτελούν ένα τρόπο έκφρασης. Ο θεραπευτής προσπαθεί να κατανοήσει ό,τι επικοινωνεί το παιδί λεκτικά και εξωλεκτικά, μέσα από το παιχνίδι και την ζωγραφική. Υπάρχουν συγκεκριμένα υλικά και παιχνίδια για κάθε παιδί, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να εκφραστούν μέσα από την ζωγραφική και τον λόγο. Ο θεραπευτής τηρεί ουδέτερη και μη κατευθυντική στάση. Το περιεχόμενο των συναντήσεων είναι απόρρητο. Αυτό διασφαλίζει τη σχέση εμπιστοσύνης και εχεμύθειας ανάμεσα στον θεραπευτή και το παιδί. Πέρα από την αρχική γνωριμία με τους γονείς, ο θεραπευτής έχει συνήθως επαφή μαζί τους σε μία έως δύο ενημερωτικές συναντήσεις τον χρόνο. Αν για κάποιους λόγους χρειαστεί να γίνουν επιπλέον συναντήσεις του θεραπευτή με τους γονείς του παιδιού, θα πρέπει το παιδί να συμφωνεί και να προετοιμάζεται και στην περίπτωση εφήβου να είναι παρών στην συνάντηση, εάν το επιθυμεί.
Η διάρκειά της θεραπείας μπορεί να κυμαίνεται από μερικούς μήνες έως μερικά χρόνια. Κάθε συνεδρία διαρκεί σαράντα πέντε λεπτά σε συμφωνημένη ώρα και μέρα, συνήθως μία με δύο φορές την εβδομάδα
Η ψυχοθεραπεία ψυχαναλυτικού τύπου είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και σταθερότητα από την οικογένεια, όπως ακριβώς και η φυσική ωριμοποιητική δράση του χρόνου ανάπτυξης.