Τι είναι η αναλυτική ομάδα

Αναλυτική ομάδα εφήβων

Η εφηβεία καθαυτή αποτελεί μία αναπτυξιακή κρίση, καθώς σηματοδοτεί μια ταχεία και συχνά απότομη μεταμόρφωση του εαυτού. Ο/Η έφηβος/η καλείται να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που γεννούν οι αλλαγές τόσο στον εσωτερικό όσο και στον εξωτερικό του/της κόσμο. Συχνά βιώνει ένα βαθύ χάσμα ανάμεσα στην εικόνα που έχουν οι άλλοι γι’ αυτόν/ην —μια εικόνα που πηγάζει από το παρελθόν— και στη ρευστή, συνεχώς μεταβαλλόμενη εμπειρία του εαυτού του/της. Μέσα σε αυτή την εσωτερική αναμέτρηση, γεννιέται συχνά η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό και αναζήτηση ταυτότητας (Kernberg, 2006).

Οι ραγδαίες αλλαγές επιβάλλουν την αναγκαία εσωτερική αναδιοργάνωση, κατά την οποία το εγώ προσαρμόζεται στις νέες ενστικτώδεις απαιτήσεις, επιτρέποντας τη σταδιακή διαμόρφωση της προσωπικότητας (Spiegel,1951). Ο/Η έφηβος/η χαρακτηρίζεται από μια ώθηση προς τη δραστηριότητα, η οποία δεν υποδηλώνει επιθετικότητα αλλά περισσότερο αφορά την εντατική διαδικασία προσαρμογής στην πραγματικότητα (Deutsch, 1944).

Μέσα σε αυτή τη δαιδαλώδη αναπτυξιακή φάση, η αναλυτική ομάδα έχει ως σκοπό να βοηθήσει τον/την έφηβο/η να βρει τον προσανατολισμό του/της, να προσδιορίσει πτυχές της ταυτότητάς του/της και να βιώσει υποστήριξη μέσω της επαφής με συνομηλίκους που αντιμετωπίζουν αντίστοιχες αγωνίες. Λόγω της ταύτισης με τους "σημαντικούς άλλους" της θεραπευτικής ομάδας η συνήθης αμυντική στάση του/της εφήβου/ης μπορεί να μετασχηματιστεί πιο εύκολα μέσω της βαθύτερης επίγνωσης του ψυχικού του/της κόσμου (Rachman, 1989). Η ομάδα έχει τη λειτουργία ενός ασφαλούς θεραπευτικού πλαισίου το οποίο ενθαρρύνει την ελεύθερη έκφραση σκέψεων, αντιθέσεων, ιδεών, συναισθημάτων.

Ο Blos (1967) περιέγραψε την εφηβεία ως μια δεύτερη διαδικασία εξατομίκευσης —η πρώτη έχει ολοκληρωθεί προς το τέλος του τρίτου έτους ζωής—με την επίτευξη της σταθερότητας του αντικειμένου. Κοινό γνώρισμα και των δύο αυτών φάσεων αποτελεί η αυξημένη ευαλωτότητα στην οργάνωση της προσωπικότητας. Η διαφοροποίηση από τους γονείς εκθέτει τον/την έφηβο/η σε νέα άγχη και ανάγκες που οδηγούν στην αναζήτηση μιας παρέας, ενός συνόλου, που θα του επιτρέψει να δει τον εαυτό του/της να ξεχωρίζει από τους γονείς, χωρίς να αισθάνεται μόνος/η.

Η αίσθηση του ανήκειν αποτελεί βασική ψυχοκοινωνική ανάγκη του ατόμου (Erikson, 1968). Η συμμετοχή σε ομάδες συνομηλίκων μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά για έναν/μία έφηβο/η, καθώς του/της δίνεται η δυνατότητα να καθρεφτίσει τον εαυτό του/της στους άλλους, να αναγνωρίσει τις μεταξύ τους διαφορές και να διαμορφώσει την προσωπική του/της ταυτότητα μέσα από τη σύγκριση και τη συμβολική επεξεργασία εμπειριών (Leader,1991). Ο θεραπευτής/Η θεραπεύτρια έχει την ευθύνη να διατηρήσει έναν "μεταβατικό χώρο", ικανό να εμπεριέχει τη διαλεκτική μεταξύ συγχώνευσης και διαφοροποίησης, που εκφράζεται μέσα από τις φαντασιώσεις και τις σχέσεις της ομάδας (Papageorgiou, 2021).

Κάθε μέλος της ομάδας αλλά και η ομάδα ως όλον, δημιουργούν έναν χώρο όπου μπορεί να αναδυθεί ο εσωτερικός κόσμος του/της εφήβου χωρίς λογοκρισία, προτροπές ή πιέσεις. Σκοπός είναι η διαμόρφωση ενός κλίματος εμπιστοσύνης και κατανόησης, ικανού να κινητοποιήσει την ανάγκη νοηματοδότησης  του προσωπικού βιώματος.

Ενδεικτική βιβλιογραφία 

Blos, P. (1967). The second individuation process of adolescence. The Psychoanalytic Study of the Child, 22(1), 162-186.

Deutsch, H. (1944). The psychology of women (Vol. 1). Grune & Stratton.

Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis (Vol. 68). Norton.

Kernberg, O. F. (2006). Identity: Recent findings and clinical implications. The Psychoanalytic Quarterly, 75(4), 969–1004.

Leader, E. (1991). Why adolescent group therapy? Journal of Child and Adolescent Group Therapy, 1, 81-93.

Papageorgiou, E. (2021). Un groupe de parole d’adolescents à Athènes. Revue de psychothérapie psychanalytique de groupe, 77(2), 123-135.

Rachman, A. W. (1989). Identity group psychotherapy with adolescents: A reformulation. In Adolescent group psychotherapy (pp. 21-41).

Spiegel, L. A. (1951). A review of contributions to a psychoanalytic theory of adolescence: Individual aspects. The Psychoanalytic Study of the Child, 6(1), 375-393.

------------------------------------